TANINMAYAN HASTALIK: HİPERPARATİROİDİ

Paratiroid bezi boyunda tiroidin hemen bitişiğinde sağında ve solunda ikişer tane olmak üzere dört adet bulunan ve parathormon adı verilen hormonu üreten bir bezdir.

Paratiroid hormonunun görevi kanda kalsiyum değerini sabit tutmak olduğundan bunu gıdalarla alınan kalsiyumun emilmesini sağlayarak ve gerektiğinde kalsiyum deposu olan kemiklerden eksik miktar kadar kalsiyumu söküp kana vermek suretiyle yapar.

Paratiroid bezinin en sık görülen hastalığı hiperparatiroididir. Dört bezden biri veya birden fazlasının kontrolsüz olarak parathormon salgılaması üzerine hormon kemikler üzerine etki eder, kemiklerden kalsiyumu sökerek kana verir ve kanda kalsiyum giderek yükselmeye başlar.

Bu durumun ilk etkisi kemiklerde başladığından hasta yaygın kemik ve adale ağrılarından şikayetçidir, sabahları dinç hissetmemek, sürekli yorgunluk hissi sık görülür. Bu şikayetler sıklıkla romatizmalı hastalıklarda da görülebildiğinden gerek hasta gerek hekim uzun süre romatizma tedavisi uygular. Diğer önemli bir husus da bu halde yapılan kemik yoğunluğu ölçümlerinde kemik erimesi (osteoporoz) tespit edileceğinden hastaya bir de yanlış olarak kalsiyum verilir ve zaten yüksek değerlere çıkmış olan kalsiyum daha da yükselir.

Yüksek kalsiyumun kalp ve kalpte elektrik iletimi üzerine olumsuz etkisi önemlidir. Özellikle 12mg/dl üzerindeki değerlerde hastalarda ritim bozukluğu, çarpıntı, hipertansiyon ve daha ileri hallerde ani kalp duması görülebilir. Bu durumdaki hastaların acil olarak bir hastaneye yatırılmaları ve hızla kalsiyum değerlerinin ilaçla düşürülmesi gerekir.

Kanda kalsiyumun yükselmesinin diğer olumsuz tarafı böbreklere zarar vermesidir. Kadın hastalarda böbrek taşı özellikle tekrarlayan böbrek taşı tespit edildiğinde mutlaka kanda kalsiyum ve parathormon ölçülmeli ve taşın gerçek sebebi ortaya konmalıdır. Zira kanda yüksek devam eden kalsiyum taş tedavi edilse veya kırılsa bile tekrarlayacaktır.

Yüksek kalsiyum değeri ayrıca gastrit ve ülser gibi hazım sistemi şikayetlerine sebep olurken, özellikle depresyon gibi psikolojik bozukluklara da yol açar.

Tüm bunlardan anlaşılacağı gibi hiperparatiroidi birden fazla sistemi etkileyen ve birçok hastalığın belirtisinin arkasına gizlenen sinsi bir hastalıktır.

Tanıda kalsiyum ve parathormon yüksek bulunduktan sonra boyun ultrasonografisi ve paratiroid sintigrafisi ile hasta bezin yeri bulunur.

Cerrahi olarak hastalıklı bezin çıkartılması ile hastanın şikayetleri dramatik olarak birden düzelir, kemik ve kas ağrıları kaybolur, hazım sistemi ve psikolojik bozukluklar bazen saatler içinde kaybolur. 

Ameliyat boynun yanında 2.5 cm lik bir kesi ile yapılır ve hasta aynı gün evine gidebilir.

Paratiroid ameliyatlarının başarısı şu 5 faktöre bağlıdır.

1. Teşhisin laboratuar yöntemleri ile kesinleştirilmesi (kanda ve 24 saatlik idrarda kalsiyum, serum parathormon düzeyi)

2. Görüntüleme yöntemleri ile hasta bezin yerinin lokalizasyonu

3. Cerrahın deneyimi

4. Ameliyatta çıkartılan bezin paratiroid bezi olduğunun patolojik olarak ameliyat sırasında doğrulanması

5. Ameliyatta hızlı parathormon ölçümü yapılarak başka hasta bez olmadığının ameliyat sırasında doğrulanması